Κονταριώτισσα

Γεωγραφική θέση

Βρίσκεται στην νότια Πιερία . Απέχει 10 Km από την Κατερίνη και 8 Km από τους πρόποδες του Ολύμπου.Είναι κτισμένη στην λοφοσειρά του Ανδριανού ( ή Μακρύς)

Γεωγραφικό μήκος: 22.46 (22 ° 27’46 “) Ε

Γεωγραφικό πλάτος: 40.225 (40 ° 13’36 “), Ν

Υψόμετρο: 60 m

Διοίκηση

Β.Δ. 28-6/9-7-18 (ΦΕΚ 152 Α/9-7-1918) : Περί αναγνωρίσεως κοινοτήτων εν τη Γενική Διοικήσει Θεσσαλονίκης.

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ

ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

Έχοντες υπ΄όψιν τα άρθρα 1-6 του Νόμου 1051 της 8/10 Νοεμβρίου 1917 <περί συστάσεως δήμων και κοινοτήτων εν ταις νέαις χώραις>, προτάσει του Ημετέρου επί των Εσωτερικών Υπουργού, απεφασίσαμεν και διατάσσομεν:

Αναγνωρίζονται κοινότητες εν τη Γενική Διοικήσει Θεσσαλονίκης.

Εν τη Υποδιοικήσει Αικατερίνης

7. Ο συνοικισμός Κουντουριώτισσα, υπό το όνομα <Κοινότης Κουντουριωτίσσης> και έδραν τον ομώνυμον συνοικισμόν.

Προς την κοινότητα Κουντουριωτίσσης ενούνται και οι συνοικισμοί Βροντού και Μονή Πέτρας.

Ο αυτός Υπουργός δημοσιεύσει και εκτελέσει το Διάταγμα τούτο.

Εν Αθήναις τη 28 Ιουνίου 1918.

09/07/1918 Σύσταση της Κοινότητας Κουντουριωτίσσης με έδρα τον οικισμό Κουντουριώτισσα

09/07/1918 Ο οικισμός Μονή Πέτρας προσαρτάται στην Κοινότητα Κουντουριωτίσσης

09/07/1918 Ο οικισμός Βροντού προσαρτάται στην Κοινότητα Κουντουριωτίσσης

18/12/1920 Αναγνώριση του οικισμού Καλύβια Δριμήτσα και προσάρτηση του στην Κοινότητα

18/12/1920 Αναγνώριση του οικισμού Καλύβια Κουντουριωτίσσης και προσάρτηση του στην Κοινότητα

30/11/1927 Ο οικισμός Βροντού αποσπάται από την Κοινότητα και ορίζεται έδρα της Κοινότητας Βροντούς

16/10/1940 Η ονομασία του οικισμού Κουντουριώτισσα της Κοινότητας διορθώνεται σε Κονταριώτισσα

16/10/1940 Η ονομασία του οικισμού Καλύβια Κουντουριωτίσσης της Κοινότητας διορθώνεται σε Καλύβια Κονταριωτίσσης

16/10/1940 Η ονομασία της Κοινότητας διορθώνεται σε Κοινότητα Κονταριωτίσσης

16/10/1940 Ο οικισμός Καλύβια Δριμήτσα καταργείται.

16/10/1940 Ο οικισμός Μονή Πέτρας καταργείται.

29/04/1949 Η Κοινότητα υπήχθη στο Νομό Πιερίας από το Νομό Θεσσαλονίκης

05/01/1953 Ο οικισμός Καλύβια Κονταριωτίσσης αποσπάται από την Κοινότητα και ορίζεται έδρα της Κοινότητας Καλυβίων Κονταριωτίσσης

04/12/1997 Η Κοινότητα καταργείται και συνενούται με το Δήμο Δίου. Δημιουργείται ο Καποδιαστριακός Δήμος Δίου με συνένωση του Δήμου Δίου και των κοινοτήτων Καρίτσας, Νέας Εφέσου, Κονταριώτισσας, Αγίου Σπυρίδωνα και Βροντούς. ΄Εδρα του Δήμου ορίζεται η Κονταριώτισσα.

01/01/2011 Δημιουργείται ο Καλλικρατικός Δήμος Δίου-Ολύμπου.

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΠΙΕΡΙΑΣ 129.846

1. ΔΗΜΟΣ ΔΙΟΥ- ΟΛΥΜΠΟΥ με έδρα: Λιτόχωρο και Ιστορική Έδρα: Δίον. Πληθυσμός: 27.637

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΙΟΥ 11.252

Δημοτική Κοινότητα Βροντούς 2.081

Δημοτική Κοινότητα Καρίτσης 2.220

Τοπική Κοινότητα Αγίου Σπυρίδωνος 1.558

Τοπική Κοινότητα Δίου 1.554

Τοπική Κοινότητα Κονταριωτίσσης 1.980

Τοπική Κοινότητα Νέας Εφέσου 1.859

Ήταν έδρα του Καποδιστριακού Δήμου Δίου.

Ονομασία

Σύμφωνα με μία εκδοχή, το όνομά της το οφείλει στα κοντάρια, τα οποία κατασκευάζονταν στην περιοχή κατά το Μεσαίωνα.

Η παλαιότερη ονομασία της είναι Κουντουριώτισσα και προέρχεται από το κο(υ)ντούρι, που σημαίνει ξυλάλετρο.

Μια ακόμα εκδοχή αναφέρει ότι το όνομα του χωριού προέρχεται από τα κουντουρά, που σημαίνει τα άλογα με κοντές ουρές.

Η επίσημη ονομασία όμως είναι “Κονταριώτισσα”.

Μία τελευταία εκδοχή αναφέρει ότι το χωριό έλαβε το όνομά του από τα “άγια κόντουρα”, αγγελικές δυνάμεις που εικονίζονται στον τρούλο του ναού της Παναγίας, πάνω στον ομώνυμο λόφο.

Σύμφωνα με άλλη εκδοχή το όνομα του χωριού ήταν Ανδριώτισσα. Έφερε το όνομα του Αυτοκράτορα Ανδριανού.[Ουίλιαμ Μάρτιν Λικ]

Ιστορία

Αρχαία χρόνια

Στην αρχαιότητα, σύμφωνα με κάποιους συγγραφείς, βρισκόταν στη θέση του χωριού η αρχαία πόλη Πιερίς, που φέρεται ως πόλη – αφετηρία της λατρείας του Ορφέα.

Την ύπαρξη αρχαίας πόλεως (που πιθανότατα ιδρύθηκε περί το 1400 π. Χ.) με το όνομα Πιερίς επιβεβαιώνει ο Στράβων, ο οποίος γράφει: “Πιερία γαρ και Όλυμπος και Πίμπλεια και Λείβηθρον το παλαιόν Θράκια χωρία και όρη νυν δε Μακεδόνες έχουσι…” “Τεκμαίροιτ’ αν τις Θράκας είναι τους τον Ελικώνα ταις Μούσαις καθιερώσαντες, οι και την Πιερίδα και το Λείβηθρον και την Πίμπλειαν ταις αυταίς Θεαίς ανέδειξαν, εκαλούντο δε Πίερες”. Η θέση της Πιερίδας, σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή ήταν στη σημερινή Κονταριώτισσα (στα υψώματα). Η Πιερίς ήταν τόπος λατρείας του θεού Διονύσου. Αυτό είναι ένα ακόμη στοιχείο που μας δείχνει πως αυτή βρισκόταν σε ομαλό έδαφος, όπως είναι τα μέρη της Κονταριωτίσσης. Γιατί ο θεός Διόνυσος δεν ήταν ποιμενικός θεός και κατά συνέπεια δε χρειαζόταν χαράδρες και βουνά .

Για τη θέση της Πιερίδος γράφουν και νεότεροι συγγραφείς: “Η Πιερία, η οποία έκειτο εις τα υψώματα της Κονταριωτίσσης (πιθανώτατα παρά το λεγόμενον δάσος Αδριανού όπου ανακαλύπτονται ορειχάλκινα αγαλμάτια, ειδώλια και νομίσματα). Από το όνομά της συμπεραίνουμε, ότι πρέπει να ήτο αξιόλογος πόλις”.

Στο Εγκυκλοπαιδικόν λεξικόν του Ηλίου αναφέρεται στο λήμμα Πιερία: “Ο Δεσδεβίσης την τοποθετεί παρά την Κονταριώτισσαν”.

Στο χώρο όπου φέρεται να ήταν η Πιερίς, στη σημερινή Κονταριώτισσα, έχουν ανακαλυφθεί επιτύμβιες στήλες, νομίσματα και αγγεία (φυλάσσονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Θεσσαλονίκης) από τη ρωμαϊκή εποχή, βάσεις κιόνων (που σημαίνει ότι πρέπει να υπήρχε ναός ή μαντείο στην πόλη) και υδραγωγείο, το οποίο φέρεται να χτίστηκε από τον Αυτοκράτορα Αδριανό. Στον ίδιο τόπο της αρχαίας πόλης βρίσκεται σήμερα η Μονή της Κοίμησης της Θεοτόκου, το αρχαιότερο βυζαντινό μνημείο της Πιερίας, που χρονολογείται από το 10ο αιώνα.

Νεότερα χρόνια

Πολλοί από τους κατοίκους της Κονταριώτισσας έλαβαν μέρος στην Επανάσταση του Ολύμπου, το 1878.

Το χωριό αναφέρεται από πολλούς περιηγητές. Ο Ουίλιαμ Μάρτιν Λικ την ονομάζειΑνδριώτισσα και ο Λεόν Εζέ αναφέρει ότι στις αρχές του 19ου αιώνα είχε 50 σπίτια, ήταν τσιφλίκι του Αλή Πασά και ανήκε στον Μπέη της Κατερίνης.

Ο περιηγητής Τρύφων Ευαγγελίδης πέρασε από το χωριό (Κονδουριώτισσα) και ο ίδιος αναφέρει ότι ήταν στη μέση από ένα δάσος βελανιδιών. Επίσης. τονίζει ότι στο ναό της, στην Παναγία, “ανευρίσκονται στήλαι ενεπίγραφοι και άλλα λείψανα αρχαία, άτινα ο Εζέ θεωρεί ως τα της αρχαίας πόλεως Ατέρας”.

Στις αρχές του 20ού αιώνα, το χωριό αναφέρεται ως Χωριό Κοντουργιώτισσα, υπαγόμενο στον Καζά Κατερίνης. Το 1896 περιήλθε στη δικαιοδοσία της Επισκοπής Κίτρους. Το Σαντζάκι Θεσσαλονίκης περιελάμβανε τον Καζά Κατερίνης και άλλους 12 Καζάδες (Στρωμνίτσης, Καφαντάρ, Δοϊράνης, Γευγελής, Γενιτσών, Αβρέτ Ισάρ, Λαγκαδά, Βοδενών, Βεροίας, Κασσανδρείας, Αγίου Όρους και Θεσσαλονίκης) . Αναφέρεται ως τσιφλίκι, με 450 Χριστιανούς κατοίκους.

Σε ό,τι αφορά την Εκπαίδευση, το χωριό σύμφωνα με στοιχεία, είχε 1 Δημοτικό Σχολείο με 1 δάσκαλο και 30 μαθητές το 1894 -1895. Στα 1930 αναφέρεται στο χωριό η ύπαρξη ενός σχολείου (Κουντουριωτίσσης Α΄, στο συνοικισμό των ντόπιων κατοίκων), με 165 παιδιά και 2 δασκάλους.

Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Κονταριώτισσα υπαγόταν και η Κοινότητα του Αγίου Σπυρίδωνα για αρκετά χρόνια. Ο Άγιος Σπυρίδων είχε την ονομασία Καλύβια Κοντουργιωτίσσης και οι Βλάχοι κάτοικοί του κατοικούσαν από τα τέλη του 19ου αιώνα στο Ναό του Αγίου Αθανασίου. Στη συνέχεια έφυγαν και πήγαν στο Ξερολίβαδο Ημαθίας.

Το 1924 στον λεγόμενο προσφυγικό συνοικισμό (ή Κονταριώτισσα Β΄) εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες από το Νεοχώρι Χηλής. Περίπου 80 χρόνια μετά, ανεγέρθηκε από το Δήμο Δίου αναμνηστική στήλη στην πλατεία του συνοικισμού, ως ένδειξη φόρου τιμής.

Θρησκεία

Υπάρχουν δύο ενορίες, αυτή των ντόπιων κατοίκων, με ναό την Αγία Παρασκευή και αυτή των προσφύγων (ήρθαν στο χωριό το 1924 από το Νεοχώρι Χηλής) των οποίων ο κεντρικός ναός είναι ο Άγιος Θωμάς. Για τους πρόσφυγες του χωριού ανεγέρθηκε ειδικό μνημείο του Δήμου Δίου, το οποίο βρίσκεται σήμερα στην πλατεία της ενορίας του Αγίου Θωμά, κοντά στο ναό. Αξίζει να σημειωθεί ότι υπάρχει και ένας ναός παλαιοημερολογιτών, οι Άγιοι Ανάργυροι, καθώς επίσης και ο βυζαντινός Ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου, όπου βρίσκονται κοιμητήρια των ντόπιων αλλά και ο ναός του Αγίου Αθανασίου, όπου βρίσκονται και τα κοιμητήρια των των προσφύγων του χωριού. Ο ναός του Αγίου Αθανασίου είναι ο κεντρικός ναός του χωριού .(πολιούχος Άγιοςτου χωριού. Έξω από το χωριό βρίσκεται και το εξωκλήσι της Αγίας Ειρήνης και ένα άλλο του 1975, η Αγία Βαρβάρα. Δίπλα στην παλιά εκκλησία της Αγίας Παρασκευής κτίστικε καινούργια πολύ μεγάλη εκκλησία προς τιμή της Αγίας Παρασκευής. Εφημέριος της Αγίας Παρασκευής είναι ο Πατέρας Παναγιώτης Πολυζόπουλος και εφημέριος στον Άγιο Θωμά είναι ο Πατέρας Δημήτριος Αποστόλου.

Ιερός Ναός Αγίας Παρασκευής

Παλαιός Ιερός Ναός Αγίας Παρασκευής

Ιερός Ναός Αποστόλου Θωμά

Ναός Αγίων Αναργύρων

Ναός Αγίου Αθανασίου

Εξωκλήσι Αγίου Αθανασίου

Παρεκλήσι

Εξωκλήσι Αγίας Ειρήνης

Εξωκλήσι Αγίας Βαρβάρας

Ιερός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου

O Ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, έργο βυζαντινού ρυθμού που χρονολογείται από τον 11ο αιώνα , αποτελεί αξιοθέατο και λειτουργεί την 15η Αυγούστου, ημέρα της  Παναγίας. Την ίδια ημερομηνία κορυφώνεται η εμποροπανήγυρη στο χωριό. Ο σπάνιος αρχιτεκτονικός του τύπος και η περιορισμένη του διακόσμηση τον χρονολογούν στις αρχές του 11ου αιώνα. Πρόκειται για το παλαιότερο σωζόμενο βυζαντινό μνημείο στην Πιερία. Είναι ναός μεταβατικού τύπου με τρούλο και περίστωο. Σώζεται ένα σπάνιο εικονογραφικό πρόγραμμα με το Χριστό Παντοκράτορα στον τρούλο και την Κοίμηση της Θεοτόκου πάνω από το τρίβηλο (15ος ή 16ος αι.). Η εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου έχει θόλο και δύο παρεκκλήσια στη δυτική πτέρυγα. Ενδιαφέρον προκαλεί το οικοδομικό του υλικό που μεταφέρθηκε από το γειτονικό Δίον. Στην ίδια περιοχή υπάρχει και νεκροταφείο της Πρώιμης Εποχής του Σιδήρου.

Η Μονή Οσίου Εφραίμ του Σύρου.

Η Μονή Οσίου Εφραίμ του Σύρου.

Η Μονή Οσίου Εφραίμ του Σύρου.

     Βρίσκεται στα σύνορα των υπορειών του Ολύμπου και των Πιερίων, στον ψηλότερο γήλοφο, στη ράχη του Αδριανού, λίγο έξω από το χωριό Κονταριώτισσα, περίπου 12 χιλιόμετρα από την Κατερίνη.

Η Ιερά Μονή του Οσίου Εφραίμ του Σύρου, ιδρύθηκε το έτος 1983 σαν Ιδιωτικό Ησυχαστήριον με την ευλογία του Μακαριστού Μητροπολίτη κυρού Βαρνάβα και αργότερα το έτος 1985, με το υπ΄ αριθμό 401/85 [Π.Δ. υπήχθηκε επίσημα στην Ιερά Μητρόπολη Κίτρους και Κατερίνης. Κτίστηκε και συνεχώς ανακαινίζεται, σε ιδιόκτητα χωράφια, που αγόρασαν οι Μοναχές από τους «Βλάχους» της περιοχής. Τον Ιούλιο του 2006μεταφέρθηκε στο μοναστήρι από τη Συρία και το ιερό λείψανο (χέρι) του Οσίου.

Είναι η μοναδική Ι. Μονή σε ολόκληρο τον κόσμο, που είναι αφιερωμένη στον Όσιο Εφραίμ το Σύρο.

Η Μονή Οσίου Εφραίμ του Σύρου.

Το καθολικό της Μονής, αγιορείτικης αρχιτεκτονικής, που εγκαινιάσθηκε την 10η Ιουνίου 2000 από τον εραστή του Μοναχισμού Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Κίτρους, Κατερίνης και

Πλαταμώνος κ. Αγαθόνικο, βρίσκεται στο κέντρο της ανατολικής αυλής. Είναι αφιερωμένο στον προστάτη της Όσιο Εφραίμ και την Παναγία, Ζωοδόχο Πηγή

Το καθολικό ακόμη συμπληρώνουν και δύο κατανυκτικά Παρεκκλήσια προς τιμήν της Αγίας Αικατερίνης και του Αγίου Πορφυρίου. Κάτω δε απ’ αυτό, υπάρχει υπόγειος Ναός, δισυπόστατος, προς τιμήν του Τιμίου Προδρόμου και των Αγίων νεοφανών Μαρτύρων Ραφαήλ, Νικολάου και Ειρήνης. Η Ι. Μονή πανηγυρίζει κυρίως και μεγαλοπρεπώς στις 28 Ιανουαρίου, γιορτή του Οσίου Εφραίμ.

Πολιτιστικά

Πολιτιστικός Σύλλογος Κονταριώτισσας  «Π Ι Ε Ρ Ε Σ»

Ιδρύθηκε το 2004 από κατοίκους του χωριού Κονταριώτισσα Πιερίας, που υπάγεται στον Δήμο Δίου. Ήρθε να απαντήσει στην ανάγκη για τη διατήρηση στοιχείων από την παραδοσιακή ζωή της κοινότητας, αλλά και να προτείνει πολιτιστικές διεξόδους για τους νεότερους και μεγαλύτερους κατοίκους.

Από την ίδρυσή τους οι «Πίερες» πήραν την πρωτοβουλία να οργανώσουν χορωδία και τμήματα εκμάθησης παραδοσιακών χορών, για όλες τις ηλικίες. Παράλληλα, προχώρησαν στην αναβίωση ξεχασμένων εθίμων που συνδέονταν με τοπικές θρησκευτικές γιορτές (π.χ. το κουρμπάνι την ημέρα του Αγίου ΑθανασΣυνεργάζονται σταθερά με τοπικούς φορείς και άλλους πολιτιστικούς συλλόγους της ευρύτερης περιοχής και παίρνουν μέρος σε αντίστοιχες εκδηλώσεις και γιορτές. Επίσης, οι «Πίερες» διοργανώνουν ομιλίες για διάφορα θέματα που ενδιαφέρουν τους κατοίκους, καθώς και εκδρομές για επισκέψεις σε μουσεία, παρακολούθηση θεατρικών παραστάσεων κ.α.

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΚΟΝΤΑΡΙΩΤΙΣΣΑΣ «Π Ι Ε Ρ Ε Σ»,

Διεύθυνση: Κονταριώτισσα, Τ.Κ. 60100, Δήμος Δίου.

e-mail: pieres@in.gr

τηλέφωνο: 6972 469952

ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΟΝΤΑΡΙΩΤΙΣΣΑΣ

Στο παλαιό κτήριο του δημαρχείου στεγάζεται λαογραφικό μουσείο, το οποίο δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμαΣ΄αυτό εκτίθενται παραδοσιακές στολές και φορεσιές, έπιπλα, διάφορα αντικείμενα και οικιακά σκεύη, χειροποίητα χειροτεχνήματα και μεγάλη συλλογή φωτογραφιών των πρώτων κατοίκων του χωριού.

Στην Κονταριώτισσα υπάρχουν:

Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών [Κ.Ε.Π.]

ΚΑΠΗ (κέντρο ψυχαγωγίας ηλικιωμένων)

Παιδεία – Υγεία

Το χωριό διαθέτει

Διθέσιο νηπιαγωγείο, εξαθέσιο Δημοτικό Σχολείο, Γυμνάσιο και Λύκειο.

Γυμνάσιο Κονταριώτισσας

Αγροτικό ιατρείο και  φαρμακείο.

Το οικοτροφείο “Τερψιχόρη” για ψυχικά ασθενείς, παράρτημα του ψυχοθεραπευτηρίου της Πέτρας, στον Όλυμπο.

Στην Κονταριώτισσα στεγάζεται το εργαστήριο Αρτοζαχαροπλαστικής του ξενώνα “Διόνυσος” του Ψ.Ν.Π.Ο.

Δημαρχείο (σύγχρονο κτήριο από το 2006)

Αθλητισμός

Η Κονταριώτισσα έχει  έναν ποδοσφαιρικό σύλλογο με ανακαινισμένο γήπεδο και έναν όμιλο καλαθοσφαίρισης (αμφότερους με την επωνυμία “Παύλος Μελάς”). Μάλιστα, η ποδοσφαιρική ομάδα ιδρύθηκε το 1959 και αποτελείται από γηγενείς παίκτες με μέση ηλικία τα 17 έτη. Σήμερα αγωνίζεται στην Γ΄ ερασιτεχνική κατηγορία του τοπικού πρωταθλήματος της Ε.Π.Σ. Πιερίας, στον πρώτο όμιλο.

Ήθη-Έθιμα

Το κάψιμο του Οβριού. (Αναβιώνει από τους Μικρασιάτες πρόσφυγες της Κονταριώτισσας. )

Ένα από τα σημαντικότερα έθιμα του χωριού είναι το κάψιμο του Εβραίου (Οβρηού) ή Ιούδα, το οποίο απαντάται και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας και το οποίο πιστεύεται ότι έφεραν στο χωριό οι πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία, που ήρθαν στην Κονταριώτισσα και εγκαταστάθηκαν σε έναν από τους δύο συνοικισμούς της μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών του 1923.

Το έθιμο του Εβραίου λαμβάνει χώρα κάθε χρόνο τη Μεγάλη Εβδομάδα και συνίσταται στο κάψιμο μιας κούκλας κρεμασμένης επάνω σε ξύλινο στύλο, ανάμνηση του θανάτου του Ιούδα, ο οποίος κρεμάστηκε μετά την προδοσία του Ιησού. Η προετοιμασία γίνεται το πρωί της ίδιας ημέρας και συμμετέχουν παιδιά (σχεδόν αποκλειστικά αγόρια) και νέοι, οι οποίοι μαζεύουν ξύλα και ντύνουν με παλιά ρούχα την κούκλα. Το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής, λίγο μετά την έναρξη των θρηνητικών ασμάτων (“Αι γενεαί πάσαι”) για τον Εσταυρωμένο, η κούκλα οδηγείται στην πυρά, στο προαύλιο της εκκλησίας του Αγίου Θωμά και ακολουθεί η περιφορά του Επιταφίου.

Το έθιμο  γάμου

Ο γάμος παλαιότερα γίνονταν μόνο την Κυριακή. Οι ετοιμασίες όμως άρχιζαν αρκετές μέρες νωρίτερα. Μία εβδομάδα πριν από το γάμο ο γαμπρός δεν έπρεπε να συναντήσει τη νύφη διαφορετικά κάποια από τις στενές φίλες της νύφης θα την “αλεύρωναν”).

Την Τετάρτη, πριν από το γάμο, οι στενές φυλές και οι συγγενείς πλένανε τα προικιά της νύφης και τα απλώνανε μέσα στο σπίτι για να περάσει η πεθερά να τα “ασημώσει”.

Την επόμενη μέρα – Πέμπτη – τα μαζεύανε, τα σιδερώνανε και τα ξαναπλένανε.

Την Παρασκευή πηγαίνανε στα σπίτια της γειτονιάς και μοιράζανε κουφέτα για να καλέσουν τον κόσμο στα “ριζώματα”. Περνούσε, δηλαδή, όλος ο κόσμος από το σπίτι της νύφης για να δει την προίκα της και να πετάξει ρύζι και λεφτά.

Το Σάββατο το πρωί έβγαινε ο γαμπρός με τον κουνιάδο του ή με κάποιον φίλο του και πρόσφερε ούζο στα σπίτια, επισημοποιώντας την πρόσκληση τους στο γάμο.

Το βράδυ η νύφη μαζί με τις φίλες και την οικογένεια της γλεντούσε στο σπίτι τους.

Το πρωί της Κυριακής συγγενείς του γαμπρού τοποθετούσαν όλα τα ρούχα της νύφης σε ένα δίσκο και με τη συνοδεία κάποιων μουσικών οργάνων τα πηγαίνανε στο σπίτι της. Στον ίδιο δίσκο, αφού η νύφη έπαιρνε τα ρούχα της, τοποθετούσανε με τη σειρά τους οι συγγενείς της νύφης τα ρούχα του γαμπρού και τα πηγαίνανε σπίτι του. Μαζί με τα ρούχα του γαμπρού, η νύφη έστελνε και ένα μαξιλάρι, συνήθως το καλύτερο της, και μια πετσέτα για να τα χρησιμοποιήσει ο κουρέας όταν θα πήγαινε να ξυρίσει και να χτενίσει το γαμπρό.

Περίπου μια με δύο ώρες πριν από το γάμο ξεκινούσε ο γαμπρός με όργανα και πήγαινε στο σπίτι του κουμπάρου όπου και καθόταν λίγη ώρα για ένα μικρό γλέντι. Στη συνέχεια, περνούσανε από το σπίτι της νύφης, η οποία έχοντας δική της ορχήστρα γλεντούσε από το πρωί.

Μόλις έφτανε ο γαμπρός με τον κουμπάρο στο σπίτι της νύφης σταματούσανε να παίζουνε τα όργανα. Αποχαιρετούσε η νύφη την οικογένεια της και αφού έκανε τρεις μετάνοιες στην πόρτα του πατρικού της σπιτιού, ξεκινούσε , πάλι με όργανα, για την εκκλησία.

Όταν τελείωνε το μυστήριο χαιρετούσε ο κόσμος το ζευγάρι και αμέσως μετά έπρεπε να χορέψει η νύφη στο προαύλιο της εκκλησίας.

Οι καλεσμένοι της νύφης πηγαίνανε στο σπίτι της και οι καλεσμένοι του γαμπρού πηγαίνανε στο σπίτι του όπου γλεντούσανε και τρώγανε χωριστά.

Τα μεσάνυχτα το κάλεσμα της νύφης μεταφερότανε στο σπίτι του γαμπρού και αφού ενώνονταν οι παρέες γλεντούσανε μέχρι το πρωί.

Το μεσημέρι, μαζί με τα όργανα πάλι, πηγαίνανε στο σπίτι του κουμπάρου, ο οποίος έσφαζε μια κότα και την μαγείρευε για όλους τους καλεσμένους.

Χαρακτηριστικό είναι και το τραγουδάκι το οποίο λέγανε εκείνες τις ώρες:

“Κότα κλώσησες και δεν εψόφησες

σου ‘βαλα 21 και δεν έβγαλες κανένα.

Κλώσα τα πουλιά, κλώσα τα πουλιά

Κλώσα τα πουλιά και δεν τα ‘βγαλες καλά”

Αφού τελείωνε το γλέντι οι συγγενείς του κουμπάρου συμμαζεύανε το σπίτι. Η νύφη και ο γαμπρός πήγαιναν στο σπίτι τους για να ξεκουραστούν, αλλά κοιμότανε σε χωριστά δωμάτια.

Μόλις οι κοπέλες τελείωναν από το σπίτι του κουμπάρου πήγαιναν στο σπίτι των νεόνυμφων για να στρώσουν το νυφικό κρεβάτι.

Το βράδυ της Δευτέρας ήτανε το πρώτο βράδυ που ο γαμπρός και η νύφη

κοιμότανε μαζί.

Την τρίτη το πρωί η πεθερά μαζί με την κουνιάδα της νύφης, πήγαιναν στο δωμάτιο του ζευγαριού για να ελέγξουν την αγνότητα της νύφης.

Την Τετάρτη το πρωί έπρεπε η νύφη να ζυμώσει το ψωμί και από το ίδιο ζυμάρι να φτιάξει η πεθερά πίτα για να κάνουν τραπέζι στους καλεσμένους του κουμπάρου.

Την Κυριακή ήτανε η πρώτη μέρα που η νύφη είχε το δικαίωμα να βγει από το σπίτι της πεθεράς και να επισκεφτεί το πατρικό της.

Το κείμενο έγραψε η κ. Γερασοπούλου Ευσεβεία

Τα έθιμα από τη γέννηση μέχρι τη βάφτιση

Μόλις γεννιότανε το μωρό μαζευότανε στο δωμάτιο του σπιτιού η πεθερά, η κουμπάρα και όλοι οι στενοί συγγενείς της οικογένειας. Την ίδια μέρα έπρεπε να φτιαχτεί το « ρυζόμελο » (ρύζι με ζάχαρη) και να μοιραστεί στη γειτονιά ή ακόμη και σε όλο το χωριό.

Βασικό μέλημα της πεθεράς ήτανε να μη μείνει μόνο το μωρό με τη λεχώνα καθώς επίσης και για σαράντα μέρες δεν έπρεπε από την ώρα που σκοτείνιαζε να υπάρχουν έξω απλωμένα ρούχα του μωρού.

Ακόμη δεν επιτρέπανε σε κοπέλες που «είχαν τον κύκλο τους» να μπούνε μέσα στο σπίτι και να δούνε το μωρό.

Τέλος, όποτε χτυπούσε πένθιμα η καμπάνα κλείνανε αμέσως πόρτες και παράθυρα «για να μην έβρει κανένα κακό το παιδί».

Η βάφτιση όπως και ο γάμος, γινότανε πάντα Κυριακή.

Η κουμπάρα η οποία είχε παντρέψει το ζευγάρι ήτανε υποχρεωτικά και η νονά του μωρού.

Το όνομα δεν το αποφασίζανε από πριν. Ήτανε καθαρά επύλογή της νονάς.

Η μητέρα δεν είχε το δικαίωμα να πάει στη βάφτιση του μωρού της, έμενε στο σπίτι και περίμενε τα παιδάκια του χωριού να της πούνε το όνομα του μωρού και συνήθως τους έδινε χρήματα.

Το κείμενο έγραψε η κ. Γερασοπούλου Ευσεβεία

Πηγές

Αναγνωστόπουλος Π. Ν., Η Αρχαία Ολυμπιακή Πιερία, εκδ. Εστίας Πιερίδων Μουσών, Θεσσαλονίκη 1971.

Καζταρίδης Ιωάννης, Κατερίνη: από τη μικρή κώμη στην πολύτροπη πόλη, εκδ. ΜΑΤΙ.

Ράπτης Γ. Α., Όλυμπος- Πιέρια, Βέρμιο και Άθως στη ζωή των Μακεδόνων, έκδοση Όλυμπος, Κατερίνη, 1996.

Συλλογικό έργο, Εγκυκλοπαίδεια Παιδεία, εκδ. Μαλλιάρης- Παιδεία, 2007, τ. 14 και τ. 20.

Συλλογικό έργο, Εγκυκλοπαίδεια 2002, εκδ. 1983, τ. 16.

Συλλογικό έργο, Εγκυκλοπαίδεια Επιστήμη και Ζωή.

Συλλογικό έργο, Μακεδονία:4.000 χρόνια Ιστορίας και Πολιτισμού, Εκδοτική Αθηνών, σελ. 313.

2ο  Επιστημονικό συνέδριο Κατερίνη 2002, Η Πιερία στα Βυζαντινά και Νεότερα χρόνια.

Αγιασμός του Παύλου Μελά Κονταριώτισσας, Πιερικοί Αντίλαλοι, 29 Αυγούστου 2007

Πιερικοί Αντίλαλοι, Εγκαινιάσθηκε χθες το Αθλητιατρικό Κέντρο στην Κονταριώτισσα, 17 Μαρτίου 2009.

Κατάλογος προσφυγικών συνοικισμών στη Μακεδονία, 1928

“Πλιούμπη Κ., Η αρχαία πόλις Πιερίς “σελ. 16-17

“Τσαγγαλίδης Ι., Η Πιερία, Κατερίνη 1962” σελ. 41

“Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν ΗΛΙΟΥ , τόμος 12, ” σελ. 840

Δήμος Δίου

Ολύμπιο Βήμα, Τον δήμο Δίου επισκέφτηκε αντιπροσωπεία του δήμου Πιερέων Καβάλας, 22/10/2007.

Απαρίθμηση των κατοίκων των νέων επαρχιών της Ελλάδος του έτους 1913-Μακεδονία

Ιστορικά μνημεία, Τουριστικός Οδηγός, Πιερία

Ι. Φ. Καζταρίδης, Η Μακεδονία κατά την Τουρκοκρατία: Η Πιερία των περιηγητών και των γεωγράφων, εκδόσεις ΜΑΤΙ.

Η Μηλιά στη διαδρομή των αιώνων, πρακτικά Συνεδρίου του Μορφωτικού και Πολιτιστικού Συλλόγου Κάτω Μηλιάς “Οι Λαζαίοι”, 7-8 Απριλίου 2001, εκδ. ΜΑΤΙ.