Καρίτσα

Γεωγραφική θέση

Συντεταγμένες: 39°50′45″N 22°45′39″E Στην Καρίτσα φτάνει κανείς μέσω της επαρχιακής οδού Κατερίνης – Δίου (12 χιλιόμετρα) και μέσω της Εθνικής Οδού, από τη διασταύρωση Γρίτσας (7 χιλιόμετρα).

Διοίκηση

Το σημερινό χωριό ήταν τσιφλίκι την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Ο Ρεσίτ Μπέης επέτρεψε στους κατοίκους να καλλιεργούν κάποιες εκτάσεις πληρώνοντας μια μεγάλη εισφορά(τα 2/3 περίπου της συνολικής παραγωγής).

Β.Δ. 28-6/9-7-18 (ΦΕΚ 152 Α/9-7-1918) : Περί αναγνωρίσεως κοινοτήτων εν τη Γενική Διοικήσει Θεσσαλονίκης.

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

Έχοντες υπ΄όψιν τα άρθρα 1-6 του Νόμου 1051 της 8/10 Νοεμβρίου 1917 <περί συστάσεως δήμων και κοινοτήτων εν ταις νέαις χώραις>, προτάσει του Ημετέρου επί των Εσωτερικών Υπουργού, απεφασίσαμεν και διατάσσομεν:

Αναγνωρίζονται κοινότητες εν τη Γενική Διοικήσει Θεσσαλονίκης.

Εν τη Υποδιοικήσει Αικατερίνης

10. Οι συνοικισμοί Καρύτσα, Μαλαθριά και Καλύβια Μαλαθριάς, υπό το όνομα <Κοινότης Δίου> και έδραν τον συνοικισμόν Καρύτσα.

Ο αυτός Υπουργός δημοσιεύσει και εκτελέσει το Διάταγμα τούτο.

Εν Αθήναις τη 28 Ιουνίου 1918.

09/07/1918 Σύσταση της Κοινότητας Δίου με έδρα τον οικισμό Καρύτσα.

09/07/1918 Ο οικισμός Καλύβια Μαλαθριάς προσαρτάται στην Κοινότητα Δίου.

09/07/1918 Ο οικισμός Μαλαθριά προσαρτάται στην Κοινότητα Δίου.

16/10/1940 Ο οικισμός Καλύβια Μαλαθριάς καταργείται.

29/04/1949 Η Κοινότητα υπήχθη στο Νομό Πιερίας από το Νομό Θεσσαλονίκης.

14/03/1959 Ο οικισμός Μαλαθριά αποσπάται από την Κοινότητα και ορίζεται έδρα της Κοινότητας Μαλαθριάς.

30/12/1961 Η Κοινότητα μετονομάζεται σε Κοινότητα Καρίτσης με το βασιλικό διάταγμα 35/30-12-61 (1.598 κάτοικοι).

04/12/1997 Η Κοινότητα καταργείται και συνενούται με το Δήμο Δίου. Δημιουργείται ο Καποδιαστριακός Δήμος Δίου με συνένωση του Δήμου Δίου και των κοινοτήτων Καρίτσας, Νέας Εφέσου, Κονταριώτισσας, Αγίου Σπυρίδωνα και Βροντούς. ΄Εδρα του Δήμου ορίζεται η Κονταριώτισσα.

01/01/2011 Δημιουργείται ο Καλλικρατικός Δήμος Δίου-Ολύμπου.

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΠΙΕΡΙΑΣ 129.846

1. ΔΗΜΟΣ ΔΙΟΥ- ΟΛΥΜΠΟΥ με έδρα: Λιτόχωρο και Ιστορική Έδρα: Δίον. Πληθυσμός: 27.637

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΙΟΥ 11.252

Δημοτική Κοινότητα Βροντούς 2.081

Δημοτική Κοινότητα Καρίτσης 2.220

Τοπική Κοινότητα Αγίου Σπυρίδωνος 1.558

Τοπική Κοινότητα Δίου 1.554

Τοπική Κοινότητα Κονταριωτίσσης 1.980

Τοπική Κοινότητα Νέας Εφέσου 1.859

Στην Καρίτσα σήμερα λειτουργεί κοινοτικό γραφείο (τηλ 53345) παράρτημα του Δήμου Δίου- Ολύμπου.

Ονομασία

Το όνομα Καρίτσα ή Καρύτσα είναι φυτωνύμιο και παραπέμπει στην καρυδιά.

Ιστορία

Οι κάτοικοί της Καρίτσας είναι δίγλωσσοι, βλαχόφωνοι Έλληνες με πανάρχαιες καταβολές. Παλαιότερα η Καρίτσα, όταν ήταν κοινότητα, βρισκόταν στην περιοχή της Φτέρης, πάνω στα Πιέρια όρη, και η κύρια ασχολία των κατοίκων δεν ήταν τόσο η γεωργία, όσο η κτηνοτροφία και η υλοτομία.

Οι Καριτσιώτες πιθανότατα κατάγονται από τη Μηλιά Μετσόβου ή την Κατάρα, από όπου γύρω στον 5ο αιώνα μετακινούμενοι με τα κοπάδια στη Μακεδονία, γνώρισαν τη Φτέρη και εγκαταστάθηκαν εκεί, χωρίς να επιστρέψουν ποτέ στην Ήπειρο.

Από τη Φτέρη κατέβηκαν στην περιοχή του Δίου και πρόσφατα αποσχίστηκαν ώστε να αποτελέσουν ξεχωριστή κοινότητα, φροντίζοντας να διατηρήσουν πολλά από τα αρχαία ήθη, έθιμα, τραγούδια και παραδόσεις.

Θρησκεία

΄Αγιος Δημήτριος» Καρίτσας

Πολιούχος του χωριού είναι ο Αγιος Δημήτριος στον οποίο είναι αφιερωμένη και η κεντρική εκκλησία του χωριού. Η εκκλησία είναι κτισμένη στο κέντρο του χωριού.

Οι κάτοικοι στην αρχή έκτισαν ένα μικρό εικονοστάσι και τοποθέτησαν μέσα την εικόνα του Αγίου Δημητρίου.

Με το πέρασμα των χρόνων, όταν πλέον όλο και περισσότεροι κάτοικοι άρχισαν να κατεβαίνουν στην Καρίτσα από την Φτέρη, ένιωσαν την ανάγκη να χτίσουν μια εκκλησία προς τιμή του Αγίου Δημητρίου. Το 1872 έβαλαν τα θεμέλια ενός μεγάλου ναού στο ίδιο μέρος όπου ήταν το εικονοστάσι. Ο ναός ήταν χτισμένος σε ρυθμό Βασιλικής, μετρίων διαστάσεων. Είχε ξυλόγλυπτο τέμπλο από το οποίο σώζονται πολλές εικόνες του. Οι εικόνες αυτές χρονολογούνται στα τέλη του 19ου αιώνα. Ο ναός δεν ήταν εικονογραφημένος.

Αυτός ο ναός ήταν για πολλά χρόνια το στήριγμα των Καριτσιωτών, Οι ανάγκες όμως του χωριού που ολοένα μεγάλωνε έκανε τους κατοίκους του να πάρουν την απόφαση για χτίσιμο μιας μεγαλύτερης εκκλησιάς στον ίδιο χώρο. Το 1976 μπήκαν τα θεμέλια και σε λίγο σχετικά χρόνο, το 1980, εγκαινιάστηκε ο σημερινός ναός. Είναι σε βυζαντινό ρυθμό, σταυροειδής με τρούλο που στηρίζεται σε 4 κολόνες. Ο ναός είναι τρίκλιτος. Τα κλίτη σχηματίζονται με οχτώ κολόνες, από τις οποίες οι τέσσερις χρησιμεύουν για να στηρίζουν τον τρούλο. Αριστερά και δεξιά του ναού υπάρχουν δυο αρκετά ψηλά καμπαναριά, Δύο επίσης καμπαναριά υπάρχουν και στο πίσω μέρος του ναού. Όλα τα καμπαναριά είναι κυκλικά στην κατασκευή και καλύπτονται από θόλο. Ο ναός πανηγυρίζει στις 26 Οκτωβρίου.

Στην είσοδο του χωριού κοντά στον αρχαιολογικό χώρο υπάρχει η εκκλησία της Αγίας Κυριακής. Κτίστηκε το 1982.

Σε μια πανέμορφη τοποθεσία δίπλα στο ρέμα του Ουρλιά βρίσκεται το μικρό ξωκλήσι του Αγίου Βασιλείου. Κτίστηκε το 1967 από κατοίκους της Καρίτσας.

Ανατολικά του χωριού μέσα στον κάμπο βρίσκεται το ξωκλήσι του Αγίου Μηνά.Το παλιό ξωκλήσι κτίστηκε το 1955. Για άγνωστο λόγο το ξωκλήσι γκρεμίστηκε και κόπηκαν όλα τα δέντρα από το πανέμορφο αλσίλιο μέσα στο οποίο ήταν κτισμένη η εκκλησία.Σήμερα υπάρχει ένας ένας μικρός ναός ο οποίος από άποψης ρυθμού δεν παρουσιάζει κάποιο ξεχωριστό ενδιαφέρον. Είναι μονόκλιτη Βασιλική με δίκογχη στέγη καλυμμένη με κεραμίδια.

Αριστερά στην είσοδο του χωριού υπάρχει ο ΄Αγιος Γεώργιος. Κτίστηκε το 1992 δίπλα στο νεκροταφείο του χωριού.

Παιδεία-υγεία

Το πρώτο δημοτικό σχολείο λειτούργησε στη Φτέρη. Το σχολείο αυτό στεγαζόταν σε μια αίθουσα, δίπλα στο νάρθηκα της εκκλησίας της Αγίας Παρασκευής και λειτουργούσε μόνο το καλοκαίρι.

Στην Καρίτσα το πρώτο σχολείο λειτούργησε για πολλά χ

ρόνια στο χώρο όπου σήμερα λειτουργεί το Νηπιαγωγείο.

Από το 1961 το Δημοτικό Σχολείο στεγάζεται στο σημερινό κτίριο. Διαθέτει δώδεκα αίθουσες, αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, αίθουσα πληροφορικής, εργαστήριο φυσικών επιστημών και γραφείο δασκάλων. Σήμερα το σχολείο λειτουργεί με 9 κανονικά Τμήματα, 1 Τμήμα ολοήμερου σχολείου και 1 Τμήμα ενισχυτικής διδασκαλίας.

Υπάρχει 2/θέσιο Νηπιαγωγείο με 50 νήπια και 7/θέσιο.

Επίσης υπάρχει αγροτικό ιατρείο.

Πολιτιστικά

Ο Αγροτικός Μορφωτικός Εκπολιτιστικός & Τουριστικός Σύλλογος Καρίτσας “Ο ΟΛΥΜΠΟΣ” ιδρύθηκε το 1977.Λειτουργούν 9 χορευτικά τμήματα όπου διδάσκονται χοροί κ τραγούδια απ’ όλη την Ελλάδα αλλα ειδικότερα τοπικοί βλάχικοι χοροί. Επίσης ο Σύλλογος είναι μέλος της Π.Ο.Π.Σ.Β

Εκτος από τον πολιτιστικό σύλλογο υπάρχει και Εθνικός Ορειβατικός Σύλλογος Ε.Ο.Σ. ΚΑΡΙΤΣΑΣ

Υπάρχει Αγροτικός Συναιτερισμός που αριθμεί 400 περίπου μέλη.

Στην τοποθεσία Άγιος Βασίλειος, λαμβάνουν χώρα κατά τις Απόκριες και στη διάρκεια της Καθαράς Δευτέρας πολιτιστικές εκδηλώσεις

.

Κάθε καλοκαίρι στις 7 Ιουλίου γίνεται μεγάλο πανηγύρι προς τιμή της Αγίας Κυριακής .

Αθλητισμός

Μεγάλη δραστηριότητα έχει αναπτύξει και ο Αθλητικός Σύλλογος του χωριού. Η ομάδα ποδοσφαίρου, ΑΕ Καρίτσας αναδείχθηκε πρωταθλήτρια στο τοπικό πρωτάθλημα 1997-98 και την περίοδο 1998-99 συμμετείχε στη Δ’ εθνική.Φέτος συμμετέχει και πάλι στο τοπικό πρωτάθλημα.

Ήθη-έθιμα

Οι παραδόσεις, τα βλάχικα ήθη και έθιμα, παρ’ όλες τις δυσκολίες της εποχής μας, διατηρούνται ακόμη και σήμερα.

Αξιοθέατα

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η τοποθεσία Άγιος Βασίλειος.Είναι δίπλα στο ρέμα του Ουρλιά, στους πρόποδες του Ολύμπου, και η απόστασή του είναι 5 χιλιόμετρα από την Καρίτσα. Προσελκύει πλήθος κόσμου την Καθαρά Δευτέρα και την Πρωτομαγιά.

     Οικισμοί

Βιβλιογραφία – πηγές

Αναγνωστόπουλος Π. Ν., Η Αρχαία Ολυμπιακή Πιερία, εκδ. Εστίας Πιερίδων Μουσών, Θεσσαλονίκη 1971.

Καζταρίδης Ιωάννης, Κατερίνη: από τη μικρή κώμη στην πολύτροπη πόλη, εκδ. ΜΑΤΙ.

Ι. Φ. Καζταρίδης, Η Μακεδονία κατά την Τουρκοκρατία: Η Πιερία των περιηγητών και των γεωγράφων, εκδόσεις ΜΑΤΙ.

“Πλιούμπη Κ., Η αρχαία πόλις Πιερίς “σελ. 16-17

Ράπτης Γ. Α., Όλυμπος- Πιέρια, Βέρμιο και Άθως στη ζωή των Μακεδόνων, έκδοση Όλυμπος, Κατερίνη, 1996.

Η Μηλιά στη διαδρομή των αιώνων, πρακτικά Συνεδρίου του Μορφωτικού και Πολιτιστικού Συλλόγου Κάτω Μηλιάς “Οι Λαζαίοι”, 7-8 Απριλίου 2001, εκδ. ΜΑΤΙ.

Ιερές Μονές-Προσκυνήματα, Μακεδονία

Η Μηλιά στη διαδρομή των αιώνων, πρακτικά Συνεδρίου του Μορφωτικού και Πολιτιστικού Συλλόγου Κάτω Μηλιάς “Οι Λαζαίοι”, 7-8 Απριλίου 2001, εκδ. ΜΑΤΙ.

Ιερές Μονές-Προσκυνήματα, Μακεδονία

2ο Επιστημονικό συνέδριο Κατερίνη 2002, Η Πιερία στα Βυζαντινά και Νεότερα χρόνια.

“Τσαγγαλίδης Ι., Η Πιερία, Κατερίνη 1962” σελ. 41

Ιερές Μονές-Προσκυνήματα, Μακεδονία

Κατάλογος προσφυγικών συνοικισμών στη Μακεδονία, 1928

Αγιασμός του Παύλου Μελά Κονταριώτισσας, Πιερικοί Αντίλαλοι, 29 Αυγούστου 2007

Συλλογικό έργο, Εγκυκλοπαίδεια Παιδεία, εκδ. Μαλλιάρης- Παιδεία, 2007, τ. 14 και τ. 20.

Συλλογικό έργο, Εγκυκλοπαίδεια 2002, εκδ. 1983, τ. 16.

Συλλογικό έργο, Εγκυκλοπαίδεια Επιστήμη και Ζωή.

Συλλογικό έργο, Μακεδονία:4.000 χρόνια Ιστορίας και Πολιτισμού, Εκδοτική Αθηνών, σελ. 313.

“Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν ΗΛΙΟΥ , τόμος 12, ” σελ. 840

Πιερικοί Αντίλαλοι, Εγκαινιάσθηκε χθες το Αθλητιατρικό Κέντρο στην Κονταριώτισσα, 17 Μαρτίου 2009.

Ολύμπιο Βήμα, Τον δήμο Δίου επισκέφτηκε αντιπροσωπεία του δήμου Πιερέων Καβάλας, 22/10/2007.

Ιστορικά μνημεία, Τουριστικός Οδηγός, Πιερία

Sites Δήμος Δίου

http://www.pieriacity.gr

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Ιστοσελίδα Δημοτικού Σχολείου Καρίτσας

Οι Ολύμπιοι Βλάχοι και τα Βλαχομογλενά.Κουκούδης Ι. Αστέριος

Προφορικές Μαρτυρίες:

Γκίνα Γεωργία 2011