Γεωγραφική θέση

Διοίκηση

Β.Δ. 28-6/9-7-18 (ΦΕΚ 152 Α/9-7-1918) : Περί αναγνωρίσεως κοινοτήτων εν τη Γενική Διοικήσει Θεσσαλονίκης.

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

Έχοντες υπ΄όψιν τα άρθρα 1-6 του Νόμου 1051 της 8/10 Νοεμβρίου 1917 <περί συστάσεως δήμων και κοινοτήτων εν ταις νέαις χώραις>, προτάσει του Ημετέρου επί των Εσωτερικών Υπουργού, απεφασίσαμεν και διατάσσομεν:

Αναγνωρίζονται κοινότητες εν τη Γενική Διοικήσει Θεσσαλονίκης.

Εν τη Υποδιοικήσει Αικατερίνης

10. Οι συνοικισμοί Καρύτσα, Μαλαθριά και Καλύβια Μαλαθριάς, υπό το όνομα <Κοινότης Δίου> και έδραν τον συνοικισμόν Καρύτσα.

Ο αυτός Υπουργός δημοσιεύσει και εκτελέσει το Διάταγμα τούτο.

Εν Αθήναις τη 28 Ιουνίου 1918.

14/03/1959 Σύσταση της Κοινότητας Μαλαθριάς με την απόσπαση του οικισμού Μαλαθριά από την Κοινότητα Δίου και τον ορισμό του ως έδρα της Κοινότητας.

19/03/1961 Αναγνώριση του οικισμού Πλατανάκια και προσάρτηση του στην Κοινότητα.

22/01/1962 Ο οικισμός Μαλαθριά της Κοινότητας μετονομάζεται σε Δίον.

22/01/1962 Η Κοινότητα μετονομάζεται σε Κοινότητα Δίου.

28/08/1992 Ο Δήμος προήλθε από την αναγνώριση σε Δήμο της Κοινότητας Δίου.

04/12/1997 Δημιουργείται Ο Καποδιαστριακός Δήμος Δίου με συνένωση του Δήμου Δίου και των κοινοτήτων Καρίτσας, Νέας Εφέσου, Κονταριώτισσας, Αγίου Σπυρίδωνα και Βροντούς. ΄Εδρα του Δήμου ορίζεται η Κονταριώτισσα.

01/01/2011 Δημιουργείται ο Καλλικρατικός Δήμος Δίου-Ολύμπου.

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΠΙΕΡΙΑΣ 129.846

1. ΔΗΜΟΣ ΔΙΟΥ- ΟΛΥΜΠΟΥ με έδρα: Λιτόχωρο και Ιστορική Έδρα: Δίον. Πληθυσμός: 27.637

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΙΟΥ 11.252

Δημοτική Κοινότητα Βροντούς 2.081

Δημοτική Κοινότητα Καρίτσης 2.220

Τοπική Κοινότητα Αγίου Σπυρίδωνος 1.558

Τοπική Κοινότητα Δίου 1.554

Τοπική Κοινότητα Κονταριωτίσσης 1.980

Τοπική Κοινότητα Νέας Εφέσου 1.859

Το χωριό έχει κτήριο δημαρχείου, το οποίο χρησιμοποιήθηκε όταν το Δίον έγινε Δήμος, πριν από τον Καποδίστρια. Το 1999, με τον Νόμο Καποδίστριας, το δημαρχείο μεταφέρθηκε στην έδρα του Δήμου Δίου, στην Κονταριώτισσα.

Ονομασία

Μέχρι το 1961 το χωριό είχε την ονομασία Μαλαθριά. Η ονομασία αυτή προέρχεται από τα μάλαθρα, το φυτό μάραθος που ευδοκιμούσε τότε στην περιοχή.

Ιστορία

Στον χώρο της σημερινής Μαλαθριάς υπήρχε ένας προγενέστερος οικισμός η Παλαιομαλαθριά.Ξένοι περιηγητές του 19ου αιώνα αναφέρουν την ύπαρξη οικισμού στη Μαλαθριά στα χρόνια του Αλή Πασά αλλά. Η Μαλαθριά τότε ήταν τσιφλίκι του Βελή πασά.

Οι σημερινοί κάτοικοι του χωριού είναι :

1. Βλάχοι. ΄Ηρθαν στο Δίο – τότε Μαλαθριά – από τον Κοκκινοπλό του Νομού Λάρισσας. ΕίναιΑπό τις παλιές και πιο αξιόλογες εγκαταστάσεις των Κοκκινοπλιτών στην Πιερική γη, είναι αυτή της Μαλαθριάς. Δεν γνωρίζουμε πότε ακριβώς σημειώθηκε η πρώτη παρουσία των Κοκκινοπλιτών στην περιοχή της Μαλαθριάς. Σύμφωνα με τις πηγές, οι πρώτες ομάδες κτηνοτρόφων επέλεξαν για χειμαδιά αυτήν την περιοχή πολύ πριν το 1878. Οι πρώτες εγκαταστάσεις που είχαν την καλυβική μορφή και προορίζονταν μόνον για τις ανάγκες της χειμερινής περιόδου, κάηκαν κατά τα πολεμικά- επαναστατικά γεγονότα του 1878 και πολλοί κάτοικοι εσφάγησαν. Προς το τέλος του 19ου έχει ολοκληρωθεί ένας μικρός καλυβικός οικισμός από Κοκκινοπλίτες γύρω από την εκκλησία του Αγίου Δημητρίου (ανατολικά της σημ. Μαλαθριάς). Πολλοί από τους κατοίκους αυτούς είναι κτηνοτρόφοι και κατοικούν μόνο κατά τη χειμερινή περίοδο, ενώ κάποιοι άλλοι ασχολούνται με τη γεωργία. Τέλος, κάποιοι άλλοι κατέβαιναν εδώ και για τις δυο πρωτογενείς δραστηριότητες, και της κτηνοτροφίας και της γεωργίας. Με τον καιρό, και κυρίως μετά την απελευθέρωση πολλοί άνθρωποι έμειναν χειμώνα, καλοκαίρι στη Μαλαθριά και λίγα χρόνια αργότερα, το σύνολο της οικογένειας εγκαταστάθηκε μόνιμα πια. Από το 1920 και μετά οι καλύβες έδωσαν τη θέση τους σε νέα στέρεα σπίτια, τα οποία οικοδομήθηκαν ανατολικά από τις καλύβες των Σαρακατσάνων, ενώ νέες οικογένειες Κοκκινοπλιτών κατά το μεσοπόλεμο, εγκαταστάθηκαν εδώ.

Στη Μαλαθριά όλα αυτά τα χρόνια εγκαταστάθηκαν εκτός από τους Κοκκινοπλίτες και φυσικά τους γνωστούς Σαρακατσάνους και πολλές άλλες βλάχικες οικογένειες με ποικίλη γεωγραφική προέλευση. Σήμερα από τις 170 οικογένειες βλάχων της Μαλαθριάς, ένας μεγάλος αριθμός από αυτές έλκει την καταγωγή του από τον Κοκκινοπλό.

2. Σαρακατσαναίοι με πιθανό τόπο καταγωγής τα Τζουμέρκα. ( Συρράκο). Εγκαταστάθηκαν κοντά στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής.

Κατά την επίσημη απογραφή του 1913 στη Μαλαθριά απογράφηκαν 116 κάτοικοι.

Θρησκεία

Αγία Παρασκευή.

Η πολιούχος αγία του Δίου είναι η Αγία Παρασκευή και ο κεντρικός ναός είναι αφιερωμένος σε αυτήν. Ο εν λόγω ναός κάηκε στη δεκαετία του ’60, από ατύχημα και ξαναχτίστηκε, ως παράρτημα της Μονής Αγίου Διονυσίου εν Ολύμπω.

Άγιος Δημήτριος.

Βρίσκεται κοντά στον αρχαιολογικό χώρο. Αποτελούσε τον ενοριακό ναό των Βλάχων. Ο ΄Αγιος Δημήτριος είναι μονόχωρο κτίσμα του 15ου αιώνα μ.Χ. και στη δυτική του όψη σώζεται τοιχογραφία του 18ου αιώνα με παράσταση της Δευτέρας Παρουσίας. Χρονολογείται στη μεταβυζαντινή περίοδο.

΄Αγιος Γεώργιος.

Βρίσκεται μέσα στον συνοικισμό των Σαρακατσαναίων. Ο πολιτιστικός σύλλογος οργανώνει εκδηλώσεις και παραδοσιακούς χορούς και αναβιώνουν τα ήθη και έθιμα του χωριού. Το ξωκλήσι είναι κτισμένο σε έκταση 10 στρεμμάτων. Κοντά στο ξωκλήσι υπάρχουν πολλές παραδοσιακές καλύβες φτιαγμένες από καλάμια.

Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης.

Από το Δίον μέσω δασικού χαλικοστρωμένου δρόμου μπορεί κανείς να επισκεφτεί το γραφικό ξωκλήσι του Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης, στην τοποθεσία Βελή. Από εδώ ξεκινά ένα πανέμορφο ορειβατικό μονοπάτι δίπλα στο ρέμα του Ορλιά, με υπέροχους καταρράκτες και μικρές λιμνούλες με κρυστάλλινα νερά

Παιδεία – υγεία

Πολιτιστικά

Υπάρχει Πολιτιστικός Σύλλογος, με το όνομα “Ολύμπιος Ζευς.

Αθλητισμός

Στο ποδόσφαιρο, η ομάδα Δίας Δίου αγωνίζεται στη Β΄ ερασιτεχνική κατηγορία του τοπικού πρωταθλήματος της Ε.Π.Σ. Πιερίας.

Ήθη – έθιμα

Αρχαίο Δίον

Αρχαιολογικός χώρος

Μουσείο

Βιβλιογραφία – πηγές

ΣΥΝΕΔΡΙΑ – ΠΡΑΚΤΙΚΑ: Οι Βλάχοι της Κατερίνης Ιωάννη Φ. Καζταρίδη Φιλολόγου – συγγραφέα

Αναγνωστόπουλος Π. Ν., Η Αρχαία Ολυμπιακή Πιερία, εκδ. Εστίας Πιερίδων Μουσών, Θεσσαλονίκη 1971.

Καζταρίδης Ιωάννης, Κατερίνη: από τη μικρή κώμη στην πολύτροπη πόλη, εκδ. ΜΑΤΙ.

Ι. Φ. Καζταρίδης, Η Μακεδονία κατά την Τουρκοκρατία: Η Πιερία των περιηγητών και των γεωγράφων, εκδόσεις ΜΑΤΙ.

“Πλιούμπη Κ., Η αρχαία πόλις Πιερίς “σελ. 16-17

Ράπτης Γ. Α., Όλυμπος- Πιέρια, Βέρμιο και Άθως στη ζωή των Μακεδόνων, έκδοση Όλυμπος, Κατερίνη, 1996.

Η Μηλιά στη διαδρομή των αιώνων, πρακτικά Συνεδρίου του Μορφωτικού και Πολιτιστικού Συλλόγου Κάτω Μηλιάς “Οι Λαζαίοι”, 7-8 Απριλίου 2001, εκδ. ΜΑΤΙ.

Ιερές Μονές-Προσκυνήματα, Μακεδονία

Η Μηλιά στη διαδρομή των αιώνων, πρακτικά Συνεδρίου του Μορφωτικού και Πολιτιστικού Συλλόγου Κάτω Μηλιάς “Οι Λαζαίοι”, 7-8 Απριλίου 2001, εκδ. ΜΑΤΙ.

Ιερές Μονές-Προσκυνήματα, Μακεδονία

2ο Επιστημονικό συνέδριο Κατερίνη 2002, Η Πιερία στα Βυζαντινά και Νεότερα χρόνια.

“Τσαγγαλίδης Ι., Η Πιερία, Κατερίνη 1962” σελ. 41

Ιερές Μονές-Προσκυνήματα, Μακεδονία

Κατάλογος προσφυγικών συνοικισμών στη Μακεδονία, 1928

Αγιασμός του Παύλου Μελά Κονταριώτισσας, Πιερικοί Αντίλαλοι, 29 Αυγούστου 2007

Συλλογικό έργο, Εγκυκλοπαίδεια Παιδεία, εκδ. Μαλλιάρης- Παιδεία, 2007, τ. 14 και τ. 20.

Συλλογικό έργο, Εγκυκλοπαίδεια 2002, εκδ. 1983, τ. 16.

Συλλογικό έργο, Εγκυκλοπαίδεια Επιστήμη και Ζωή.

Συλλογικό έργο, Μακεδονία:4.000 χρόνια Ιστορίας και Πολιτισμού, Εκδοτική Αθηνών, σελ. 313.

“Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν ΗΛΙΟΥ , τόμος 12, ” σελ. 840

Πιερικοί Αντίλαλοι, Εγκαινιάσθηκε χθες το Αθλητιατρικό Κέντρο στην Κονταριώτισσα, 17 Μαρτίου 2009.

Ολύμπιο Βήμα, Τον δήμο Δίου επισκέφτηκε αντιπροσωπεία του δήμου Πιερέων Καβάλας, 22/10/2007.

Ιστορικά μνημεία, Τουριστικός Οδηγός, Πιερία

Sites Δήμος Δίου

Προφορικές μαρτυρίες:

Βαϊνά Σταματία 2011